Autyzm u kobiet: dlaczego tak trudno go rozpoznać?

---

Pomimo większej dostępności diagnostyki oraz poprawiającego się stanu świadomości, tak wśród lekarzy jak i społeczeństwa, zaburzenia wchodzące w skład spektrum autystycznego, a dotyczące kobiet i dziewcząt, nadal nastręczają dużych kłopotów diagnostycznych. Autyzm u kobiet często mylony jest z innymi zaburzeniami psychicznymi, w tym depresją, zaburzeniami osobowości, ADHD, czy nawet chorobą dwubiegunową lub schizofrenią, a wiele nie otrzymuje żadnej konkretnej diagnozy.

Autyzm u kobiet – stereotypy i błędne założenia

Autyzm, charakteryzujący się min. takimi objawami jak wyobcowanie społeczne, trudności z komunikacją, odmienne przetwarzanie i doświadczanie bodźców czy sztywność w zachowaniu, był dotychczas postrzegany jako problem mężczyzn. Jednak naukowcy od dawna głośno mówią o tym, że w spektrum autyzmu mieści się znacznie więcej dziewcząt i kobiet niż dotychczas sądzono, a lekarze, nauczyciele i rodzice, nie zauważają lub błędnie interpretują występujące u nich w dzieciństwie symptomy.

Różnice w rozwoju i maskowanie objawów

Jedna z przyczyn, która sprzyja takiemu stanowi rzeczy to fakt, iż dziewczynki z autyzmem rzadziej mają widoczne opóźnienia w rozwoju mowy niż chłopcy, więc jako małe dzieci spełniają kluczowe kryteria rozwojowe, a ich autyzm
może zostać przeoczony. Są też pozornie bardziej towarzyskie, mniej destrukcyjne i potrafią lepiej kompensować i maskować swoje trudności. O ile u chłopców autyzm diagnozuje się zazwyczaj około 3 roku życia, to u dziewczynek często w wieku nastoletnim lub starszym, jeśli w ogóle uda się uzyskać poprawną diagnozę.

Skutki zaniedbań diagnostycznych a autyzm u kobiet

Inna kwestia komplikująca postawienie diagnozy, to efekt pokutującego do niedawna wśród części lekarzy poglądu, iż autyzm nie dotyczy dziewczynek i jest zaburzeniem, które dotyka tylko chłopców. Tym samym, na wczesnym etapie rozwoju dziewcząt, nawet jeśli były takie symptomy, pediatrzy nie brali pod uwagę prowadzenia diagnostyki pod kątem spektrum autystycznego. Skutkiem tego jest duża populacja niezdiagnozowanych do dziś dorosłych kobiet, które choć same czują, że są „odmienne” i nie pasują do standardów narzucanych przez społeczeństwo, nie znają przyczyny swoich dyskomfortów i
poczucia nieprzystawania do otaczającego je świata. Zbyt rzadko diagnozowane są zwłaszcza przypadki lepiej funkcjonujących osób, które nie mają zauważalnych zaburzeń w rozumieniu mowy, mogą mieć wysoki iloraz inteligencji i dobrze realizować się zawodowo, ale trudno im funkcjonować w grupie, interpretować świat i jego złożone reguły społeczne.

Długofalowe konsekwencje braku diagnozy

Spektrum autystyczne to odmienność neurologiczna, która nie znika w toku trwania życia. Osoby, których genetyka obciążona jest cechami autystycznymi, zawsze będą odczuwały jej skutki. Właściwe postawienie diagnozy jest warunkiem koniecznym, by mogły one podjąć adekwatną do potrzeb terapię, która ułatwi im funkcjonowanie w otaczającym świecie i zmniejszy związane z tym obciążenia, stres i dyskomfort. Wykluczy też nieadekwatne do problemu leczenie i zmniejszy ryzyko ewentualnych powikłań z tym związanych. Brak działań terapeutycznych, nie tylko nie daje kobietom szansy na
zrozumienie „dlaczego jestem inna?”, ale skutkuje też wieloma poważnymi komplikacjami pojawiającymi się na przestrzeni całego życia. Zdaniem specjalistów w dziedzinie zaburzeń odżywiania z Instytutu Psychiatrii w londyńskim King’s College, jedna na pięć kobiet z anoreksją lub bulimią cierpi na zaburzenia ze spektrum autyzmu. Ich problemy z odżywianiem oznaczają, że kobiety te mają trudności z szerszym spojrzeniem na rzeczywistość, koncentrują się na drobiazgach i mają sztywny sposób myślenia – typowe objawy dla spektrum. Dostrzeganie nieprzystawania do świata, i idąca za tym niska
samoocena, niejednokrotnie prowadzi do samookaleczania się, a nawet do prób samobójczych, natomiast społeczna naiwność stwarza wysokie ryzyko bycia ofiarą przemocy i wykorzystania seksualnego.

Nowoczesne możliwości diagnostyczne

Na szczęście, zmieniający się obraz rzeczywistości i wraz z nim możliwości diagnostyczne, stwarzają obecnie szansę postawiania diagnozy spektrum autystycznego także dorosłym osobom, w tym niediagnozowanym do niedawna
kobietom. Najbardziej znanym i najczęściej wykorzystywanym narzędziem do diagnozy osób dorosłych jest test ADOS-2. Pozwala on na potwierdzenie lub zanegowanie obecności cech autystycznych, tak u kobiet jaki u mężczyzn, bez
względu na wiek w jakim są. Badanie testem ADOS-2 trwa do 60 minut i nie wymaga żadnego przygotowania. Prowadzone jest w formie częściowo ustrukturyzowanej, a częściowo luźnej interakcji pomiędzy diagnostą, a osobą diagnozowaną. Wynik testu ADOS-2 potwierdza lub wyklucza obecność cech ze spektrum autystycznego oraz określa poziom ich nasilenia. Dokument uzyskany po badaniu w znaczący sposób pomaga lekarzowi psychiatrze, w postawieniu diagnozy ASD.

autyzm u kobiet podsumowanie

Autyzm u kobiet nierzadko pozostaje niewykryty przez długie lata. Przyczyn takiego stanu rzeczy jest wiele: dziewczęta często osiągają prawidłowe kamienie milowe rozwojowe (np. w rozwoju mowy), są mniej destrukcyjne i potrafią sprawniej maskować trudności niż chłopcy, a w dalszym życiu towarzyszą im narastające wyzwania społeczne oraz emocjonalne. Niestety, społeczne stereotypy, jak i wcześniejsze przekonania niektórych lekarzy, że autyzm dotyczy wyłącznie chłopców, wpłynęły na opóźnioną diagnozę u wielu kobiet. Dopiero nowoczesne metody diagnostyczne – w tym test ADOS-2 – umożliwiają pełniejsze rozpoznanie spektrum autyzmu bez względu na płeć i wiek. Wczesne zdiagnozowanie i adekwatna terapia mogą nie tylko pomóc w zaakceptowaniu własnej odmienności, lecz także zapobiec dodatkowym problemom, takim jak zaburzenia odżywiania, samouszkodzenia czy depresja. Dzięki rosnącej świadomości społecznej, dziś coraz więcej kobiet otrzymuje wsparcie, które pozwala im lepiej zrozumieć siebie i skuteczniej funkcjonować w codziennym życiu.

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

---